मला खात्री आहे की तुम्हाला व्हिटॅमिन ए च्या आरोग्यविषयक फायद्यांबद्दल माहिती आहे. पण तुमच्या डोळ्यांसाठी व्हिटॅमिन ए किती महत्त्वाचे आहे हे तुम्हाला माहीत आहे का?

 व्हिटॅमिन ए म्हणजे काय?

व्हिटॅमिन ए हे फॅट सोल्युबल जीवनसत्व आहे. ते आतड्यातून शोषले जाते आणि लिव्हर मध्ये साठवले जाते. लिव्हर शरीराच्या गरजेनुसार व्हिटॅमिन ए रक्तवाहिनीत सोडते.

डोळ्यांसाठी व्हिटॅमिन ए महत्वाचे का आहे?

व्हिटॅमिन ए चे सर्वात महत्वाचे कार्य दृश्य चक्रात अर्थात “Visual Cycle” यात मदत करणे आहे. व्हिज्युअल सायकल काय आहे याबद्दल आश्चर्य वाटते?मी समजावून सांगते. आपल्या डोळ्यांत प्रकाश येताच आपल्या रेटिनामध्ये रासायनिक अभिक्रियांची मालिका होते. या रासायनिक अभिक्रिया आपल्या मेंदूला पाठवले जाणारे सिग्नल तयार करतात. त्यामुळे आपण पाहू शकतो. रासायनिक अभिक्रियांच्या या मालिकेला एकत्रितपणे ‘दृश्य चक्र’ किंवा  “Visual Cycle” असे संबोधले जाते.

व्हिज्युअल सायकलमध्ये व्हिटॅमिन ए कोणती भूमिका बजावते?

शरीरात व्हिटॅमिन एचे रूपांतर रेटिनॉलमध्ये होते. रेटिनॉल हा व्हिज्युअल सायकलचा एक महत्त्वाचा घटक आहे जो स्पष्ट दृष्टी राखण्यासाठी आवश्यक आहे.

दृष्टी व्यतिरिक्त, व्हिटॅमिन ए डोळ्याचे इतर कार्य करते का?

होय. व्हिटॅमिन ए तुमच्या डोळ्यांच्या ऊतींचे आरोग्य देखील राखते, त्यांना ओलसर आणि चमकदार ठेवते. व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेमुळे डोळ्यांची चमक नष्ट होते.

व्हिटॅमिन ए आपल्या शरीरात अजून कशी मदत करते?

चांगल्या रोग प्रतिकारशक्तीसाठी व्हिटॅमिन ए आवश्यक आहे. व्हिटॅमिन ए शरीराच्या वाढीस आणि विकासास मदत करते आणि त्वचेला निरोगी चमक देते.

कोणते खाद्यपदार्थ व्हिटॅमिन ए मध्ये समृद्ध आहेत?

व्हिटॅमिन ए हे फॅट सोल्युबल जीवनसत्व असल्याने, ते नैसर्गिकरीत्या चरबीयुक्त पदार्थांमध्ये आढळते जसे की

चीज

अंडी

मासे 

दूध आणि दही

लिव्हर आणि लिव्हर उत्पादन जसे की लिव्हर पॅटे – हे जीवनसत्व अ चा विशेषतः समृद्ध स्त्रोत आहे, त्यामुळे आठवड्यातून एकापेक्षा जास्त वेळा खाल्ल्याने व्हिटॅमिन ए शरीरात खूप जास्त प्रमाणात असण्याचा धोका आहे (तुम्ही गरोदर असाल तर तुम्ही लिव्हर किंवा लिव्हर उत्पादने खाणे टाळावे)

बीटा-कॅटोरिन हे एक एंटीऑक्सीडेंट आहे जे विशिष्ट फळे आणि भाज्यांमध्ये असते. आपले शरीर बीटा कॅरोटीनचे रेटिनॉलमध्ये रूपांतर करू शकते.

बीटा-कॅरोटीन असलेले अन्न म्हणजे

पिवळ्या, लाल आणि हिरव्या (पालेदार) भाज्या, जसे की पालक, गाजर, रताळे आणि लाल मिरची

पिवळी फळे, जसे की आंबा, पपई आणि जर्दाळू

व्हिटॅमिन ए ची कमतरता कशामुळे होते?

व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेचे सर्वात सामान्य कारण म्हणजे अयोग्य आहार घेणे. तसेच लहान मुलांमध्ये, आतड्यांतील कृमींचा प्रादुर्भाव व्हिटॅमिन ए च्या शोषणात देखील व्यत्यय आणतो.

व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेची लक्षणे कोणती आहेत?

व्हिटॅमिन ए ची कमतरता मुलांमध्ये सर्वात सामान्य आहे. व्हिटॅमिन ए ची कमतरता असलेल्या मुलामध्ये खालील लक्षणे दिसून येतील.

1. कोरडे डोळे

व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेमुळे उद्भवणाऱ्या डोळ्यांच्या लक्षणांसाठी वैद्यकीय संज्ञा “झेरोफ्थाल्मिया” आहे. हा शब्द ग्रीक शब्द “झेरॉस” वरून आला आहे ज्याचा अर्थ “कोरडा” आणि “ऑफथाल्मिया” म्हणजे “डोळे”.

कोरडा डोळा हे व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेचे प्रारंभिक लक्षण आहे. व्हिटॅमिन A च्या कमतरतेने ग्रस्त असलेल्या मुलाचे डोळे कोरडे दिसतात.

जर कमतरता सुधारली नाही तर डोळ्याच्या पांढऱ्या भागावर तपकिरी चांदीचे खवलेले डाग दिसतात. हे ठिपके “बिटोट्स स्पॉट्स” म्हणून ओळखले जातात. ते कोरडे, फेसयुक्त दिसून येतात.

2. रातांधळेपणा

व्हिटॅमिन ए ची कमतरता असलेल्या मुलास रात्री पाहण्यास त्रास होतो. मोठी मुले विशेषत: रात्री किंवा अंधुक प्रकाशात पाहू शकत नसल्याची तक्रार करू शकतात, तर लहान मुले ज्यांनी अद्याप प्रभावीपणे संवाद साधणे शिकलेले नाही ते खराब प्रकाशाच्या परिस्थितीत वस्तूंशी आदळू शकतात.

रातांधळेपणा हे सुरुवातीचे लक्षण आहे. व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेवर बराच काळ उपचार न केल्यास, दिवसा दृष्टी देखील कमी होते आणि शेवटी कायमचे अंधत्व येऊ शकते.

झेरोफ्थाल्मिया हे जगभरात अंधत्वाचे प्रमुख कारण आहे, विशेषतः लहान मुलांमध्ये. त्यामुळे बहुतांश रुग्णालयांमध्ये गरोदर स्त्रिया आणि नवजात बालकांना व्हिटॅमिन ए ची कमतरता टाळण्यासाठी पुरेशा प्रमाणात व्हिटॅमिन ए सप्लीमेंट दिली जाते.

3. वारंवार होणारे संक्रमण

व्हिटॅमिन ए कमतरतेमुळे रोग प्रतिकार शक्ती कमी होते . व्हिटॅमिन एची कमतरता असलेल्या मुलांना वारंवार श्वसन किंवा गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल इन्फेक्शनचा त्रास होऊ शकतो.

4. जखम उशिराने भरते

जखम भरण्यासाठी व्हिटॅमिन ए आवश्यक आहे. व्हिटॅमिन ए ची कमतरता असलेल्या मुलाची त्वचा कोरडी असते आणि कोणत्याही जखमा बरे होण्यास जास्त वेळ लागतो.

व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेवर उपचार काय आहे?

व्हिटॅमिन एच्या कमतरतेची लक्षणे असलेल्या मुलास डॉक्टरला दाखवणे आवश्यक आहे. डॉक्टर मुलाची तपासणी करेल आणि व्हिटॅमिन ए सप्लीमेंट लिहून देईल. या सप्लिमेंट्सचा डोस आणि कालावधी मुलाचे वय, वजन आणि व्हिटॅमिन ए च्या कमतरतेची तीव्रता यावर अवलंबून असते.

व्हिटॅमिन ए विषारीपणा

मी येथे एक महत्त्वाचा मुद्दा नमूद करू इच्छितो की जास्त प्रमाणात सप्लीमेंट घेतल्यास व्हिटॅमिन ए विषारी ठरू शकते. या स्थितीला “हायपरविटामिनोसिस A” असे म्हटले जाते.

हायपरविटामिनोसिस A ची लक्षणे मळमळ आणि उलट्या, कोरडी आणि सोललेली त्वचा, सुजलेली हाडे, सांधेदुखी, केस गळणे, मेंटल कन्फ्युजन अशी असू शकतात. व्हिटॅमिन ए लिव्हरामध्ये साठवले जात असल्याने, व्हिटॅमिन ए च्या जास्तीमुळे लिव्हराला इजा होऊ शकते ज्यामुळे कावीळ होऊ शकते.

हायपरविटामिनोसिस व्हिटॅमिन ए समृद्ध अन्न खाल्ल्याने होत नाही. तथापि, जे लोक जास्त प्रमाणात व्हिटॅमिन ए सप्लीमेंट घेतात त्यांच्यामध्ये हे अधिक सामान्य आहे.

मला आशा आहे की आजच्या पोस्टद्वारे, मी तुम्हाला तुमच्या आहारात व्हिटॅमिन ए समृद्ध पदार्थांचा योग्य प्रमाणात समावेश करण्याचे महत्त्व समजण्यास मदत केली आहे.

तुम्हाला काही प्रश्न असल्यास, खाली टिप्पणी द्या किंवा मला neha.pednekar1489@gmail.com

मी लवकरच तुम्हाला आणखी एका मनोरंजक पोस्टमध्ये भेटेन, तोपर्यंत तुमच्या डोळ्यांची चांगली काळजी घ्या आणि निरोगी रहा!